ย้อนกลับไปพรก. ฉุกเฉิน 12 เม.ย. 52 กันหน่อย ...มติชน....วันนี้

ในประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินที่มีความร้ายแรงในกรุงเทพฯ และ 5
จังหวัดปริมณฑล ที่ นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ
นายกรัฐมนตรีลงนามเมื่อเวลาประมาณ 14.00 น. วันที่ 12 เมษายน 2552
โดยแถลงผ่านโทรทัศน์นั้น
หลังจากกล่าวถึงสภาพการณ์ปัญหาความวุ่นวายอันเนื่องมาจากการชุมนุมของคน
เสื้อแดงและการปฏิบัติการต่างๆ ในย่อหน้าก่อนสุดท้ายได้ระบุว่า
"อาศัยอำนาจตามความในมาตรา 5 และมาตรา 11
แห่งพระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ.2548
อันเป็นกฎหมายที่บัญญัติบางประการเกี่ยวกับการจำกัดสิทธิและเสรีภาพของบุคคล
ซึ่งมาตรา 29 ประกอบด้วยมาตรา 32 มาตรา 33 มาตรา 34 มาตรา 36 มาตรา 38
มาตรา 41 มาตรา 43 มาตรา 45 และมาตรา 63 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
บัญญัติให้กระทำได้โดยอาศัยอำนาจตามบทบัญญัติแห่งกฎหมาย
นายกรัฐมนตรีจึงให้ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินที่มีความร้ายแรงในเขตท้องที่
..... .........ทั้งนี้ ตั้งแต่บัดนี้เป็นต้นไป"

เมื่ออาศัยอำนาจตาม
มาตรา 5 และมาตรา 11 ของ
พ.ร.ก.ฉุกเฉินในการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินที่ร้ายแรงในกรุงเทพฯ และ 5
จังหวัดปริมณฑล จึงต้องไปดูว่า มาตรา 5 และมาตรา 11 บัญญัติไว้อย่างไร

มาตรา
5
เมื่อปรากฏว่ามีสถานการณ์ฉุกเฉินเกิดขึ้นและนายกรัฐมนตรีเห็นสมควรใช้กำลัง
เจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครองหรือตำรวจ
เจ้าหน้าที่ฝ่ายพลเรือนหรือเจ้าหน้าที่ฝ่ายทหารร่วมกันป้องกัน แก้ไข
ปราบปราม ระงับยับยั้ง ฟื้นฟู หรือช่วยเหลือประชาชน
ให้นายกรัฐมนตรีโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี
มีอำนาจประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินเพื่อบังคับใช้ทั่วราชอาณาจักร
หรือในบางเขตบางท้องที่ได้ตามความจำเป็นแห่งสถานการณ์
ในกรณีที่ไม่อาจขอความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรีได้ทันท่วงที
นายกรัฐมนตรีอาจประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินไปก่อน
แล้วดำเนินการให้ได้รับความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรีภายในเวลาที่กำหนด
หรือคณะรัฐมนตรีไม่ให้ความเห็นชอบ
ให้การประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินดังกล่าวเป็นอันสิ้นสุดลง

การประกาศ
สถานการณ์ฉุกเฉินตามวรรคหนึ่ง
ให้ใช้บังคับตลอดระยะเวลาที่นายกรัฐมนตรีกำหนด
แต่ต้องไม่เกินสามเดือนนับแต่วันประกาศ
ในกรณีที่มีความจำเป็นต้องขยายระยะเวลา
ให้นายกรัฐมนตรีโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรีมีอำนาจประกาศขยายระยะเวลาการ
ใช้บังคับออกไปอีกเป็นคราวๆ คราวละไม่เกินสามเดือน

เมื่อสถานการณ์
ฉุกเฉินสิ้นสุดลงแล้ว หรือเมื่อคณะรัฐมนตรีไม่ให้ความเห็นชอบ
หรือเมื่อสิ้นสุดกำหนดเวลาตามวรรคสอง
ให้นายกรัฐมนตรีประกาศยกเลิกประกาศสถานการณ์ฉุกเฉิน

ส่วนมาตรา 11 เป็นการให้อำนาจนายกรัฐมนตรี 11 ประการ

เมื่อ
พิจารณาจากมาตรา 5 ประเด็นปัญหาอยู่ตรงที่การประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินวันที่
12 เมษายนที่กระทรวงมหาดไทยนั้น
นายกรัฐมนตรีประกาศไปเองหรือผ่านความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรี

โดยข้อเท็จจริง นายกรัฐมนตรีได้ใช้กระทรวงมหาดไทยเป็นสถานที่ประชุมร่วมกับผู้นำทหาร มีรัฐมนตรีมาร่วม 6 คน จากทั้งหมด 35 คน
ใครก็ตามที่อ้างว่า รัฐมนตรี 6
คนก็เป็นองค์ประชุมที่สามารถให้ความเห็นชอบได้แล้ว
จะต้องมีกฎหมายหรือธรรมเนียมปฏิบัติมาอธิบายให้ชัดเจน
หาไม่แล้วจะทำให้หลักการประชุมของคณะรัฐมนตรีและการให้ความเห็นชอบของคณะ
รัฐมนตรีเบี่ยงเบนไปตามอำเภอใจของนายกรัฐมนตรีซึ่งเป็นสิ่งไม่ถูกต้องและไม่
อาจยอมรับได้
เพราะเท่ากับยอมรับให้คณะรัฐมนตรีซึ่งเป็นองค์กรของคณะผู้บริหารประเทศเดิน
ไปบนความสุ่มเสี่ยงเนื่องจากการตัดสินใจด้วยคนไม่กี่คน

เมื่อนายก
รัฐมนตรีประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินไปก่อนเพราะไม่อาจขอความเห็นชอบจากคณะ
รัฐมนตรีได้ทันท่วงที ในมาตรา 5
นั้นเองก็บัญญัติว่าจะต้องดำเนินการให้ได้รับความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรีภาย
ใน 3 วัน (ครบกำหนดเวลาประมาณ 14.00 น. วันที่ 15 เมษายน)
ซึ่งก็ไม่ปรากฏว่าคณะรัฐมนตรีจะมีการประชุมแต่ประการใด ดังนั้น
การประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินจึงต้องสิ้นสุดลง
นายกรัฐมนตรีและเจ้าหน้าที่ที่นายกรัฐมนตรีออกคำสั่งแต่งตั้งพร้อมกับให้มี
อำนาจไว้จึงไม่มีอำนาจใดๆ นับแต่เวลา 14.00 น. วันที่ 15 เมษายนเป็นต้นไป
การที่คณะรัฐมนตรีประชุมกันวันที่ 17 เมษายน ซึ่งเลยมาแล้วถึง 5
วันจึงค่อยมาให้การรับรองหรือเห็นชอบจึงไม่เป็นไปตามบทบัญญัติมาตรา 5

ปัญหา
อยู่ที่ว่า หลังจากผ่านเวลา 14.00 น. วันที่ 15 เมษายนไปแล้ว
โดยคณะรัฐมนตรีไม่ได้ให้ความเห็นชอบกับการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินที่นายก
รัฐมนตรีประกาศไปก่อน การใช้อำนาจของเจ้าหน้าที่ทั้งหลายซึ่งขัดต่อ
พ.ร.ก.การบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ.2548 มาตรา 5
ที่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อสิทธิเสรีภาพของประชาชนในหลายมาตราของรัฐธรรมนูญดัง
ที่ได้อ้างไว้ในประกาศสถานการณ์ฉุกเฉิน ใครต้องรับผิดชอบ
และรับผิดชอบอย่างไร
องค์กรใดจะเป็นผู้บังคับให้ต้องรับผิดชอบและวุฒิสภาจะดำเนินการถอดถอนผู้
ดำรงตำแหน่งทางการเมืองฐานกระทำในสิ่งที่ขัดต่อรัฐธรรมนูญและกฎหมายได้หรือ
ไม่

อย่างไรก็ตาม
บรรดานักกฎหมายในกระบวนการยุติธรรมและนักวิชาการด้านนิติศาสตร์ควรจะนำเสนอ
ความเห็นทางวิชาการต่อสาธารณะและดูการปฏิบัติของคณะรัฐมนตรีตั้งแต่สมัย
พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร เป็นนายกรัฐมนตรี ต่อเนื่องมาถึงนายสมัคร สุนทรเวช
และนายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ เมื่อประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินได้กระทำไปอย่างไร
เหมือนหรือแตกต่างจากรัฐบาลนายอภิสิทธิ์ โดยถือเอามาตรา 5 เป็นตัวตั้ง

หนึ่งในผลกระทบที่ควรพิจารณาจากการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินก็คือ การตัดสัญญาณของสถานีโทรทัศน์ผ่านดาวเทียม D STATION
หรือสถานีประชาธิปไตยที่ข้อเท็จจริงจากคำให้สัมภาษณ์ของนายอภิสิทธิ์และนาย
สาทิตย์ วงศ์หนองเตย
รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรีบอกว่าอาศัยอำนาจตามพระราชกำหนดสถานการณ์ฉุก
เฉิน ซึ่งนอกจากจะแตกต่างกับ ASTV
ที่รัฐบาลนายสมัครต้องการจะตัดสัญญาณแต่ทำไม่ได้แล้วยังมีประเด็นที่ต้องถก
เถียงกันอีกว่า การที่ D STATION เป็นโทรทัศน์ผ่านดาวเทียม
(ไม่ใช้คลื่นความถี่) ซึ่งเป็นสื่อสมัยใหม่ที่กฎหมายยังตามไม่ทัน
การที่รัฐธรรมนูญมาตรา 45 คุ้มครองเสรีภาพสื่อมวลชนทุกแขนง
ห้ามรัฐปิดหนังสือพิมพ์และปิดกิจการสื่อมวลชนอื่นๆ
ในส่วนของการเซ็นเซอร์ข่าวของสื่อมวลชนกระทำได้แต่เฉพาะเวลาประเทศอยู่ใน
ภาวะสงครามเท่านั้น

การที่ D STATION
ออกอากาศไม่ได้และหน้าจอมีข้อความว่า
"ขออภัยทางสถานีดาวเทียมไทยคมมีความจำเป็นต้องตัดสัญญาณ D STATION
ตามคำสั่งของรัฐบาล ใน พ.ร.ก.ฉุกเฉิน" ตั้งแต่เย็นวันที่ 12
เมษายนมาจนถึงบัดนี้จึงเป็นหน้าที่ของรัฐบาลที่ต้องชี้แจงว่า
การที่สถานีโทรทัศน์ผ่านดาวเทียมช่องนี้ออกอากาศไม่ได้เป็นเพราะรัฐบาลไป
สั่งปิด ไปตัดสัญญาณโดยอาศัยอำนาจตามกฎหมายใด อย่างไร
และขัดต่อรัฐธรรมนูญหรือไม่

นายอภิสิทธิ์ยืนยันตลอดเวลาว่า
รัฐบาลใช้กฎหมายอย่างเป็นธรรมกับทุกคน ทุกฝ่าย แม้กระนั้นคนอีกฝ่าย
โดยเฉพาะคนเสื้อแดงก็ยังตอบโต้ว่า ไม่จริง
พร้อมกับยกตัวอย่างมาแสดงหลายกรณีที่มีลักษณะ "2 มาตรฐาน"
ดังจะเห็นได้จากการอภิปรายของ ส.ส.พรรคเพื่อไทยในที่ประชุมร่วมรัฐสภา 2
วัน 2 คืนเมื่อวันที่ 23-24
เมษายนจากเหตุประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินที่ร้ายแรงในกรุงเทพฯ และ 5
จังหวัดปริมณฑลจึงเป็นอีกเงื่อนปมหนึ่งที่นักวิชาการด้านกฎหมายและองค์กร
วิชาชีพสื่อมวลชนที่เป็นกลางและยึดถือเอาความเป็นธรรมอยู่เหนือสิ่งอื่นใด
ไม่เป็นสื่อที่เลือกข้างจะได้พิจารณาว่า
การใช้อำนาจของรัฐบาลดำเนินไปโดยชอบตาม พ.ร.ก.ฉุกเฉินหรือไม่

โดย บุญเลิศ ช้างใหญ่